Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy obchodzimy tradycyjnie w przedostatni tydzień stycznia. Warto wykorzystać ten czas do szerzenia wiedzy na temat raka szyjki macicy i sposobów jego prewencji.
Rak szyjki macicy jest uleczalny przy wczesnym wykryciu. Rozprzestrzenia się również stosunkowo wolno (średni czas rozwoju choroby wynosi 10 lat), co zwiększa szanse na wyleczenie. Wszystko, co należy zrobić, to badać się regularnie, by zidentyfikować ewentualne zmiany przedrakowe na wczesnym etapie i rozpocząć leczenie, zanim nowotwór się rozwinie.
W Europie rak szyjki macicy plasuje się na 9 miejscu pod względem zachorowalności i na 10 pod względem umieralności (Globocan 2020). Lekarze twierdzą, że główną przyczyną raka szyjki macicy może być długotrwała ekspozycja na niektóre typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest to bardzo powszechny wirus przenoszony drogą płciową w kontakcie genitalno-genitalnym, oralno-genitalnym lub przez zakażone ręce w trakcie styczności z narządami płciowymi.
Statystyki pokazują, że rak szyjki macicy dotyka najczęściej kobiety w wieku średnim (45-65 lat), stanowiąc ponad 50% kobiet chorujących na ten nowotwór. Młodsze dziewczyny, w wieku poniżej 20 r.ż., rzadko zapadają na ten nowotwór, ale zdecydowanie powinny postawić na profilaktykę.
Jak można zapobiegać rakowi szyjki macicy?
Najważniejsze rzeczy, które możesz zrobić sama, aby zapobiec rakowi szyjki macicy, to: zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV, wykonywać systematyczne badania ginekologiczne połączone z badaniem cytologicznym pobranego materiału z szyjki macicy i koniecznie natychmiast zwrócić się do lekarza, jeśli wyniki Twojej cytologii nie są w normie.
Ponieważ onkogenne wirusy HPV są przyczyną prawie 99% wszystkich zachorowań na raka szyjki macicy, to szczepienie przeciwko wirusowi HPV jest najskuteczniejszą metodą ochrony przed zachorowaniem na ten rodzaj nowotworu. Największą efektywność ma szczepienie wykonane przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, dlatego zalecany wiek jego przeprowadzenia to 11.–12. rok życia.
Pamiętaj, że jeżeli jesteś kobietą w wieku 25-59 lat, raz na 3 lata masz prawo do bezpłatnej cytologii. Umówisz się na nią „państwowo”, w przychodni ginekologicznej. Wykonuj badanie cytologiczne regularnie, by kontrolować swoje zdrowie i nie dopuścić do rozwoju ewentualnej choroby.
O raku szyjki macicy
Rak to stan, w którym komórki dzielą się, rozprzestrzeniając się na otaczające tkanki. Rak, który atakuje region szyjki macicy, nazywa się rakiem szyjki macicy. Odkrycie przyczyny raka szyjki macicy przypisuje się Haraldowi Zur Hausenowi. Zaobserwował on, że niektóre szczepy wirusa brodawczaka ludzkiego mogą powodować zmiany nowotworowe szyjki macicy.
O tym nowotworze wiemy od bardzo dawna. Hipokrates, grecki lekarz znany jako ojciec medycyny, pisał o nim w 400 r p.n.e., nazywając go rakiem macicy. W 1842 roku pewien włoski lekarz zauważył, że częstość występowania raka szyjki macicy była wysoka wśród zamężnych i owdowiałych kobiet, a niska lub rzadka wśród niezamężnych kobiet i właściwie nieobecna u włoskich zakonnic…
Za odkrycie związku między rakiem szyjki macicy a wirusem HPV prof. Harald zur Hausen otrzymał w Nagrodę Nobla. Jego wieloletnie badania w dziedzinie fizjologii i medycyny doprowadziły do stworzenia szczepionek pomagających zapobiegać temu nowotworowi, przy czym opracowanie samej szczepionki zajęło naukowcom prawie 30 lat. Amerykańska Rada ds. Żywności i Leków zatwierdziła pierwszą jej wersję w 2006 r. W Polsce szczepienia przeciwko HPV dostępne są od kilkunastu lat i obecnie ponad 100 samorządów w naszym kraju realizuje programy bezpłatnych szczepień przeciw HPV. Czy mają one sens? Jak najbardziej! Statystyki mówią, że dalej w 2020 roku odnotowano w naszym kraju 3 862 nowych przypadków raka szyjki macicy (6 miejsce wśród nowotworów złośliwych kobiet). Aż 2 137 kobiet straciło w wyniku choroby życie, przez co rak szyjki macicy zajął 7 miejsce wśród nowotworów kobiecych. Mimo, że obowiązujący w Polsce Program Szczepień Ochronnych szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) zalicza do grupy szczepień zalecanych, to szczepionki są skuteczne i chronią przed brodawkami płciowymi, jak też zmniejszają ryzyko pozostałych nowotworów HPV-zależnych.
Aby szerzyć wiedzę na temat HPV i raka szyjki macicy, obchodzimy Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Rak szyjki macicy nie powinien zabierać więcej cennych istnień ludzkich. Chociaż na ogół dotyczy tylko kobiet, informacje o HPV i raku szyjki macicy powinny być rozpowszechniane w całej populacji.
CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA
Jaka jest główna przyczyna raka szyjki macicy?
Kobiety są narażone na ryzyko raka szyjki macicy z powodu długotrwałych infekcji niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego.
Czy można wyczuć, np. podczas stosunku albo aplikacji tamponu, raka szyjki macicy?
Nie jest to możliwe. We wczesnych stadiach nie ma żadnych objawów raka szyjki macicy; jednak dzięki regularnym kontrolom możemy wykryć i leczyć chorobę, zanim się rozprzestrzeni.
Czy mężczyzna może zarazić się HPV?
Tak, zarówno mężczyźni, jak i kobiety mogą zarazić się wirusem HPV. Jest on przenoszony drogą płciową i większość ludzi nie jest tego świadoma.
Jeśli okaże się, że jestem chora, jakie są moje szanse na wyzdrowienie?
Gdy nowotwór jest wykryty we wczesnym stadium zaawansowania (badania przesiewowe i systematyczne badania ginekologiczne!) przeżycie 5-letnie wynosi ponad 90%. Dla wcześnie wykrytych zmian przedinwazyjnych (nienaciekających) wyleczalność sięga 100%.
Źródła:
https://www.onkonet.pl/dp_nnr_rakszyjkimacicy.php
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19480961/
https://www.mp.pl/pacjent/szczepienia/szczepienia-i-szczepionki/65352,szczepienie-przeciwko-wirusowi-brodawczaka-ludzkiego-hpv
https://www.zwrotnikraka.pl/szczepionka-przeciw-wirusowi-brodawczaka-ludzkiego/
Globocan 2020: https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.3322/caac.21660
