Według najnowszego raportu OECD „Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023”, Polska ma wskaźnik umieralności na nowotwory złośliwe o około 15% wyższy niż średnia Unii Europejskiej. Co istotne, 90-95% wszystkich przypadków zachorowań na nowotwory wynika z czynników zewnętrznych.[1]
Główne przyczyny zgonów z powodu nowotworów w Polsce to wciąż rak płuca oraz rak jelita grubego.
W Polsce czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka są na wyższym poziomie niż w innych krajach unijnych. W szczególności zwraca się uwagę na zanieczyszczenie powietrza, nadwagę i otyłość oraz nadmierne spożycie alkoholu. Poziom palenia tytoniu jest zbliżony do średniej UE.
Niepokojące jest prognozowane zwiększenie występowania otyłości do poziomu 30% do 2028 roku. Obecnie otyłość skraca średnie dalsze trwanie życia o 3,9 lat, co jest wynikiem niezdrowego stylu życia, w tym: nieodpowiedniej diety i braku aktywności fizycznej, zwłaszcza wśród kobiet. Choć odsetek osób podejmujących aktywność fizyczną wzrósł z 17% w 2014 roku do 20% w 2019 roku, nadal pozostaje poniżej średniej UE wynoszącej 33%.[2]
Czynniki behawioralne i środowiskowe odpowiadają za niemal połowę wszystkich zgonów w Polsce (OECD, 2021), co wskazuje na potrzebę skuteczniejszych strategii profilaktyki zdrowia. W 2020 roku wydatki na profilaktykę zdrowotną w Polsce wynosiły jedynie 1,9% wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną, podczas gdy średnia UE to 3,4%.
Musimy pamiętać, że możemy wpływać na zachorowalność, ograniczając występowanie chorób nowotworowych poprzez profilaktykę, regularne badania oraz zdrowy styl życia wolny od używek.
Kluczowa jest profilaktyka, wykonywanie corocznych badań oraz zmiana stylu życia na zdrowszy. Tymczasem wskaźnik badań przesiewowych w kierunku raka piersi w Polsce plasuje się na siódmym miejscu od końca w UE. Pomimo wprowadzenia w 2000 roku krajowego programu badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego, uczestnictwo w tych badaniach było niskie (18% populacji docelowej w 2019 roku). Program opierał się na kolonoskopii, której dostępność była nierównomierna w różnych regionach kraju.
Już dziś postaw na 12 cennych działań, jakie może podjąć każdy z nas, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór – weź do serca zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem.
