Podczas endoskopii jelita grubego, czyli właśnie kolonoskopii, przez odbyt do jelita wprowadzany jest cienki i giętki endoskop ze źródłem światła i kamerą. Lekarz ogląda wnętrze jelita szukając m.in. polipów, a także patologicznych zmian. Nie każdy rak jelita grubego rozwija się z polipów. Część z nich tworzy się bezpośrednio z nabłonka jelit.
Oprócz oglądania wnętrza jelita, osoba wykonująca badanie może także wprowadzić przez endoskop drobne narzędzia. Pozwala to na biopsję – czyli pobranie fragmentu nabłonka z obszaru, który niepokoi lekarza lub, w razie znalezienia polipa, usunięcie go w całości. Pobrana tkanka jest następnie przesyłana do laboratorium, gdzie wykonuje się badanie histopatologiczne. Pozwala ono ocenić m.in. czy polip uległ zezłośliwieniu i do jakiego stopnia.
„Usunięcie podczas kolonoskopii polipów jest kluczowym działaniem profilaktycznym, które zapobiega przekształceniu się ich w nowotwór złośliwy.”
Łączny czas badania kolonoskopowego wynosi od 15 do 40 minut, a nad jego prawidłowym przebiegiem czuwa wysoko wykwalifikowany personel.
Lekarz przeprowadzający kolonoskopię na bieżąco pyta pacjenta o jego samopoczucie i w razie nasilenia się nieprzyjemnych objawów proponuje odpowiednie znieczulenie. Kolonoskopię można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym lub na ogół odpłatnie, w znieczuleniu ogólnym. Wskazania do zastosowania znieczulenia należy zawsze ustalić z lekarzem. Zastosowanie określonej metody znieczulenia może zależeć od planowanych zabiegów, ale także od obaw pacjenta. W określonych przypadkach lekarz zaproponuje pacjentowi znieczulenie ogólne – także dla poprawienia komfortu badania.
Aby uniknąć ewentualnych powikłań, przed badaniem warto przestrzegać zaleconej diety i ściśle zastosować się do zaleceń lekarza. Wystąpienie ewentualnych niepożądanych dolegliwości ma charakter przejściowy.