Jak uniknąć raka jelita grubego?

Czyli profilaktyka onkologiczna!

 

FAKTY

Rak jelita grubego to nowotwór złośliwy, który rozwija się w okrężnicy lub odbytnicy. Zalicza się go do chorób cywilizacyjnych, bowiem najwyższe wskaźniki zapadalności notuje się w wysokorozwiniętych krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej.

Jest drugim pod względem zachorowalności nowotworem złośliwym w Europie – co roku diagnozuje się go u ponad 400 tys. Europejczyków.

W POLSCE CO ROKU NA RAKA JELITA GRUBEGO ZAPADA PONAD 18 TYS. OSÓB A PONAD 11 TYS. UMIERA.

OBJAWY

Rak jelita grubego we wczesnej fazie choroby nie powoduje wyraźnych objawów. Nasz organizm wysyła niepokojące sygnały dopiero w zaawansowanym procesie choroby. Należą do nich:

  • zmiana rytmu wypróżnień w ostatnich kilku miesiącach (np. nagłe wystąpienie biegunek z równoczesnym odchodzeniem gazów);
  • krwawienie przy oddawaniu stolca (obecność krwi w stolcu);
  • zaparcia spowodowane zwężeniem jelita (prowadzące nawet w skrajnych przypadkach do niedrożności jelit);
  • zmiana kształtu stolca, stolce ołówkowate (uformowane, o wąskiej średnicy);
  • anemia, osłabienie sprawności, niezamierzone chudnięcie, zwiększona podatność na zmęczenie, gorączka;
  • bóle w dolnej części brzucha, nudności, wymioty.

 

NIE NALEŻY BAGATELIZOWAĆ POWYŻSZYCH OBJAWÓW.

ICH WYSTĘPOWANIE POWINNO BYĆ WYRAŹNYM WSKAZANIEM DO KONSULTACJI LEKARSKIEJ.

CZYNNIKI RYZYKA

Wyniki badań naukowych wykazały, że osoby o określonych czynnikach ryzyka mogą być bardziej podatne na rozwój choroby jelita grubego. Do czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju choroby należą:

  • wiek powyżej 50. roku życia (wraz w wiekiem rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia raka),
  • polipy jelita grubego (łagodne zmiany w obrębie ścian jelita grubego mogą z czasem przekształcić się w nowotwór złośliwy),
  • zmiany genetyczne (występowanie raka bywa dziedziczne)
  • występowanie raka w przeszłości (rak jest schorzeniem, które może nawrócić),
  • występowanie chorób zapalnych jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub choroba Leśniowskiego Crohna zwiększają ryzyko jelita grubego),
  • niewłaściwa dieta (bogata w przetworzone czerwone mięso, uboga w wapń, kwas foliowy i błonnik zwiększają ryzyko zachorowania),
  • palenie papierosów (palacze częściej są narażeni na rozwój polipów oaz raka jelita grubego)

 

 

Aktywny tryb życia wspomaga odmładzanie funkcji organizmu, zwiększenie wytrzymałości mięśni, rozładowanie napięcia psychicznego i uregulowanie masy ciała. Dodatkowo w czasie wysiłku fizycznego do organizmu wydzielany jest korzystny cholesterol (HDL), który zabezpiecza tętnice przed odkładaniem się w nich tego niekorzystnego (LDL). Systematyczne wykonywanie ćwiczeń fizycznych zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego ale również podnosi ogólny dobrostan organizmu.

 

BADANIA PROFILAKTYCZNE

Wykonywanie badań profilaktycznych pomaga wykryć polipy lub zmiany rakowe zanim pojawią się ich objawy. Wczesne wykrycie i usunięcie polipów może przeciwdziałać rozwinięciu się ich w raka jelita grubego. Diagnoza raka jelita grubego na wczesnym etapie zwiększa szansę skuteczności terapii. Do najczęściej stosowanych badań przesiewowych należą:

  • badanie obecności krwi w kale (wstępne badanie, które w przypadku pozytywnego wyniku wymaga pogłębionej diagnostyki; test nie jest w pełni miarodajny – zdarza się, że przyczyną krwawienia są np. hemoroidy lub przeciwnie, mimo obecności raka nie daje on objawów w postaci krwawienia; podstawowy test może być wykonywany w  warunkach domowych a bardziej szczegółowy w laboratorium),
  • sigmoidoskopia (badanie wnętrza odbytnicy oraz dolnej części okrężnicy za pomocą sigmoidoskopu, czyli giętkiego przewodu zakończonego światełkiem),
  • kolonoskopia (pełna diagnostyka jelita grubego, polegająca na badaniu wnętrza odbytnicy oraz całej okrężnicy, po jej wcześniejszym oczyszczeniu, przy użyciu kolonoskopu, czyli długiego giętkiego przewodu zakończonego światełkiem; umożliwia diagnostykę znacznie większego fragmentu jelita grubego niż sigmoidoskopia; podczas badania możliwe jest również usuwanie polipów; kolonoskopia pozostaje wciąż najlepszą i najbardziej wiarygodna metodą diagnostyki).

 

PROFILAKTYKA NA CO DZIEŃ

W trosce o zapewnienie zdrowia dla siebie i swojej rodziny należy ograniczać modyfikowalne czynniki ryzyka chorób nowotworowych oraz aktywnie podejmować wyzwania w swoim stylu życia.

 

ABY UNIKNĄĆ RAKA JELITA GRUBEGO:

  • wykonuj badania profilaktyczne, zwłaszcza gdy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka,
  • usuń polipy oraz lecz choroby zapalne jelit,
  • wprowadź zasady zbilansowanej diety, pamiętając o produktach z dużą zawartością błonnika,
  • regularnie podejmuj aktywność fizyczną, najlepiej codziennie,
  • unikaj nadmiernego picia alkoholu i bezwzględnie rzuć palenie papierosów!

 

W diecie zorientowanej na profilaktykę raka jelita grubego należy jeść, dużo owoców i warzyw, szczególnie tych charakteryzujących się dużą zawartością błonnika:

  • biała fasola,
  • zielony groszek,
  • brukselka,
  • marchew,
  • suszone morele,
  • rodzynki,
  • gruszki,
  • jabłka.

Unikaj żywności przetworzonej i nadmiaru węglowodanów (cukrów). Zaleca się spożywać pięć posiłków dziennie, ale mniej obfitych.

Właściwie zbilansowana dieta antyrakowa, obok warzyw i owoców, powinna uwzględniać inne źródła błonnika tj. produkty zbożowe (kasza gryczana, kasza jęczmienna, ryż brązowy, płatki zbożowe pszenne i żytnie, otręby) oraz rośliny strączkowe. Należy również częściej zamieniać mięso na ryby, bogate w kwasy omega 3, które wspomagają perystaltykę jelit.

W dłuższej perspektywie zbilansowana dieta wpływa na stan śluzówki układu pokarmowego, naturalną florę bakteryjną oraz częstotliwość występowania zaparć, które mogą powodować mutacje rakowe. Należy skutecznie ograniczyć spożywanie wysoko przetworzonych produktów poddawanych obróbce w wysokich temperaturach oraz wyeliminować jedzenie typu fast food.

Aktywność fizyczna to drugi z filarów codziennej profilaktyki raka jelita grubego. Powinna być nieodłącznym towarzyszem codziennego życia. Ćwiczenia fizyczne mogą wspomóc walkę z nowotworem. Mają także znaczenie w zapobieganiu chorobie i niedopuszczaniu do jej nawrotów.

Podstawowym celem podejmowania aktywności fizycznej jest dotlenienie organizmu, które zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. Eksperci szczególnie zwracają uwagę na aspekt regularności ćwiczeń, stawiając go wyraźnie ponad kwestią ich intensywności. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, trwającą minimum 30 minut dziennie, a w celu osiągnięcia poprawy wydolności i sprawności organizmu należy wydłużać ten czas do 60 minut każdego dnia.